PGS.TS. Tô Thị Mai Hương – Phó Trưởng Phòng Nghiên cứu, Đổi mới và Đối ngoại, Trưởng Ban điều hành Trung tâm Đổi mới Sáng tạo và Khởi nghiệp, Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội (USTH) – đã vinh dự là một trong ba nhà nữ khoa học xuất sắc được trao Giải thưởng L’Oréal – UNESCO Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học năm 2025.
Ngày 01/12/2025, Lễ trao Giải thưởng L’Oréal – UNESCO Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học đã diễn ra tại Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội (USTH). Với những đóng góp nổi bật trong nghiên cứu ứng dụng nghiên cứu hệ gen lúa và sinh học phân tử vào nghiên cứu khả năng đáp ứng của cây lúa với các thách thức của biến đổi khí hậu, giảm phát thải khí nhà kính, hướng tới một nền nông nghiệp xanh và bền vững, PGS.TS. Tô Thị Mai Hương – nhà nghiên cứu trong lĩnh vực Khoa học Sự sống đã vinh dự là một trong ba nhà khoa học nữ xuất sắc trở thành chủ nhân của giải thưởng này năm 2025.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang trở thành thách thức sống còn đối với nhân loại, ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh lương thực, sức khỏe con người và sự ổn định của hệ sinh thái, nông nghiệp vừa là nạn nhân, vừa là tác nhân lớn góp phần tạo ra khí nhà kính. Mê-tan là một loại khí nhà kính mạnh, sinh ra từ hoạt động của vi khuẩn trong điều kiện kỵ khí của ruộng lúa, làm tăng nhiệt độ trái đất và đe dọa nghiêm trọng đến sự phát triển bền vững của nông nghiệp. Do đó, giảm phát thải mê-tan từ canh tác lúa nước trở thành vấn đề cấp thiết, mang tính toàn cầu, đặc biệt đối với các quốc gia trồng lúa như Việt Nam.
PGS. TS. Tô Thị Mai Hương theo đuổi hướng nghiên cứu đột phá: ứng dụng công nghệ chỉnh sửa gen chính xác (prime editing) để tăng cường biểu hiện một số gen đặc biệt bằng cách chèn các trình tự tăng cường phiên mã ngắn (STEs). Mục tiêu của chị là tối ưu phân bổ carbon trong cây lúa và giảm dịch tiết rễ. Điều này tác động tích cực tới hệ vi sinh vật vùng rễ, giúp giảm phát thải mê-tan – loại khí nhà kính mạnh hình thành trong điều kiện kỵ khí ở ruộng lúa.
Hướng nghiên này mở ra tiềm năng to lớn trong việc phát triển các giống lúa ưu tú, không chỉ đảm bảo an ninh lương thực cho Việt Nam và thế giới mà còn chủ động đóng góp vào mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính toàn cầu. Đây là một minh chứng cụ thể cho thấy công nghệ chỉnh sửa gen có thể là chìa khóa để kiến tạo một nền nông nghiệp bền vững, thân thiện với môi trường, đóng góp trực tiếp vào chiến lược nông nghiệp xanh và các cam kết quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính của Việt Nam.
Những thành tựu mà PGS.TS. Tô Thị Mai Hương đạt được ngày hôm nay là kết quả quá trình nghiên cứu nghiêm túc và bền bỉ. Chị cùng nhóm nghiên cứu đã thực hiện nhiều nghiên cứu liên kết toàn hệ gen (GWAS) trên các giống lúa bản địa Việt Nam và ứng dụng các phương pháp chỉnh sửa gen tiên tiến để nghiên cứu chức năng gen. Các công trình của nhóm nghiên cứu đã được công bố trên các tạp chí quốc tế lớn như The Plant Journal, Plant Physiology and Biochemistry…, và được ghi nhận bằng nhiều giải thưởng uy tín như Top 10 Sự kiện Khoa học và Công nghệ Việt Nam 2022, và là gương mặt đại diện (Profile) trên tạp chí New Phytologist, một trong những tạp chí hàng đầu thế giới về khoa học thực vật.
Bên cạnh hoạt động nghiên cứu, PGS.TS. Tô Thị Mai Hương còn đóng vai trò nòng cốt trong phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo tại USTH. Chị tích cực tham gia phát triển các khung quản lý nghiên cứu ứng dụng, phát triển công nghệ và thương mại hóa tài sản trí tuệ, giúp các kết quả nghiên cứu chuyển dịch hiệu quả hơn vào thực tiễn. Đồng thời, chị cũng thúc đẩy liên kết giữa trường đại học và doanh nghiệp, góp phần định hình mô hình đại học đổi mới sáng tạo tại USTH trong những năm gần đây.
Giải thưởng L’Oréal – UNESCO năm 2025 không chỉ là sự ghi nhận cho những nỗ lực bền bỉ và cống hiến không ngừng của PGS.TS. Tô Thị Mai Hương trong nghiên cứu, mà là nguồn cảm hứng để các nhà khoa học nữ trẻ theo đuổi đam mê, khẳng định bản thân và tỏa sáng trong lĩnh vực khoa học công nghệ.
GS.TS. Tô Thị Mai Hương là nhà khoa học nữ thứ hai của USTH được vinh dự nhận Giải thưởng L’Oréal – UNESCO Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học, tiếp sau thành tựu của GS.TS. Đinh Thị Mai Thanh vào năm 2010. Việc hai nữ trí thức của USTH được ghi nhận bởi một giải thưởng danh giá tầm quốc tế là niềm vinh dự to lớn của Nhà trường, đồng thời thể hiện cam kết mạnh mẽ của USTH trong việc thúc đẩy bình đẳng giới trong khoa học và kiến tạo môi trường nghiên cứu thuận lợi để các nhà khoa học nữ phát huy tối đa năng lực, tư duy đổi mới sáng tạo, đóng góp thiết thực cho sự phát triển của khoa học và công nghệ Việt Nam.
